کتاب هوشمندی کسب و کار با ابزارهای نوین در اکسل

هوشمندی کسب و کار با ابزارهای نوین در اکسل

 

هنگامی که ما در مورد ابزارهای پاور (power) صحبت می‌کنیم؛ به ابزارهای هوش تجاری اکسل اشاره داریم. اینها مجموعه ابزارهایی  هستند؛ که مستقیما داخل اکسل، در دسترس هستند؛ به شرطی که نسخه سازگار و هماهنگ آن را داشته باشید. بنابراین نکته عالی در مورد آن ابزارها و کتاب این است؛ که برای انجام برخی عملیات واقعا قدرتمند، به نرم‌افزار یا ابزار اضافی نیازی نیست. هنگامی که خود ما شروع به یادگیری این موضوع کردیم، پیچیده‌ترین و مبهم‌ترین چیزها برایمان عبارت بودند از: الف: این ابزارها در واقع چه هستند؟! و چه عملیاتی انجام می‌دهند؟! ب: نقشی که آنها به عنوان بخشی از این جریانِ کار وسیع ایفا می‌کنند چیست؟! پس امیدواریم در این کتاب بتوانیم؛ مطالب را برای شما مقداری واضح‌تر و ساده‌تر کنیم؛ تا دچار دستپاچگی نشوید. اکنون همه چیز، با داده‌های خام شروع می‌شود.

که در واقع از هر جایی می‌توانند بیایند. بسته به نوع فایلی که در دست دارید؛ مثلا csvها یا فایل‌های متنی، جداولی که مستقیما در اکسل وجود دارند؛ اتصالات با پایگاه داده‌ها، پوشه‌های حاوی فایل‌های مرکب، یا حتی چیزی شبیه وصل شدن به داده‌های اینترنتی از طریق (Application Programming Interface  ) APIها. این ابزارهای BI (هوش تجاری) کاملا بسته به نوع داده‌ای که شما داخل آن قرار می‌دهید؛ عملکرد عالی از خود نشان می‌دهند. پس بمحض دریافت داده خام، گام بعدی این است؛ که آن را وارد اکسل نماییم؛ و با استفاده از پاورکوئری آن‌ را پردازش کنیم.

 

 

یکی از عادات مایکروسافت تغییر پی‌درپی نام‌هاست. و ابزارهای BI از این قاعده مستثنی نیستند. بنابراین اگر شما از نسخه‌های جدیدتر اکسل مانند آفیس 365 یا اکسل 2019 استفاده می‌کنید؛ احتمالا کلماتی نظیر پاورکوئری را در جایی نمی‌بینید. در عوض، این ابزار را در ذیل زبانه داده (Data Tab) در قسمت transform Get and خواهید دید.

پس این را به خاطر بسپارید؛ این دو ابزار در واقع یکی هستند؛ و همانندند. اکنون، هدف پاورکوئری پیوستن به منابع داده‌ای، وارد کردن آن به اکسل، و پس از آن بکارگیری تمامی انواع ابزارهای شکل‌دهی و تبدیل می‌باشد. این فرایند، ETL یا استخراج، تبدیل و بارگذاری نامیده می‌شود. نکته آرامش بخش در مورد پاورکوئری این هست؛ که تا حدودی مانند VBA کار می‌کند؛ مثل ضبط‌کردن یک ماکرو، که به شما اجازه می‌دهد؛ هر مرحله از کار را ذخیره نمایید؛ تا در صورت لزوم آن مراحل را تکرار نمایید (بازیابی نمایید). اکنون پس از بارگذاری و شکل‌دهی داده‌های شما از طریق پاور‌کوئری، گام بعدی کار کردن با مدل داده‌ای است.

و این همانجایی است، که شما روابط بین جداول خود را تعریف کرده‌اید. شما تمامی آن منابع را با هم آمیخته‌اید. می‌توانید ستون‌های محاسباتی به آن بیافزایید. امکاناتی مانند سلسله مراتب و… برایش تعریف نمایید. این واقعا شبیه به موتور زیربنایی برای اتفاقات پشت‌ صحنه در نرم‌افزار می‌باشد؛ و جایی است؛ که داده‌های شما در آن انبار و فشرده می‌شود. در خصوص تمامی این موارد مفصل صحبت خواهیم کرد؛ اما مدل داده‌ای یک ابزار جدید بسیار قدرتمند است؛ که می‌تواند طریقه کار شما با اکسل را تغییر دهد. آخرین بخش در اینجا پاورپیووت و DAX است.

در اینجاست که علم تجزیه و تحلیل نقش مهمی ایفا می‌کند. بنابراین پاورپیوت اساساً مانند جدول محوری (PivotTable) کار می‌کند؛ فقط نکته مهم این است؛ که در سطح‌بالاتری از مدل داده‌ای قرار دارد. بنابراین شما قادر به کاوش و تحلیل تمامی عرصه‌ها و جداول مدل داده‌ای خود هستید، همچنین می‌توانید زمینه‌های محاسباتی واقعا قدرتمندی به نام اندازه‌گیری (Measures) ایجادکنید؛ که در آن از زبان فرمولی جدیدی به نام ابزار تحلیل داده‌ها یا

 (Data Analysis Expressions) DAX استفاده می‌شود. بطور خلاصه، اینها به نوعی چهار مرحله انجام کار هستند. در این کتاب، ما جریان بسیار مشابهی را دنبال می‌کنیم. ابتدا در مورد پاورکوئری صحبت می‌کنیم؛ سپس به مدل‌سازی داده‌ای می‌پردازیم؛ و در آخر مدل داده‌ای (تحلیلگر) را با استفاده از پاورپیووت و برخی توابع نیرومند DAX بررسی میکنیم.

نقل قولی از آقای بیل جلن (Bill Jelen) وجود دارد. او با عنوان آقای اکسل معروف است. ایشان یک (Microsoft Most Valuable Professionals) MVP اکسل و یکی از رهبران در این عرصه است. آنچه ایشان گفته بود؛ این بود که پاورکوئری و پاور پیووت بهترین ابزارهایی بودند؛ که در 20 سال اخیر در اکسل عرضه شد. به نظر، ایشان جمله کاملا درستی گفته‌اند. پس بیایید ببینیم چرا اینگونه است؛ و باهم برخی از منافع کلیدی این ابزارهای هوشمند تجاری را مرورکنیم. بنابراین اولین و مهمترین چیز این است؛ که اکنون می‌توان میلیون‌ها، ده‌ها میلیون، یا حتی صدها میلیون ردیف داده را تقریبا از هرجایی وارد اکسل نمود. دوم آنکه می‌توان بسرعت مدل‌ها را بسازیم تا منابع داده‌ها را ترکیب و یا تجزیه و تحلیل نماییم. بنابراین دیگر نیازی به ترکیب آنها با استفاده از توابع اکسل نظیر V Lookup یا Index و  Match نمی‌باشد. ما می‌توانیم به سادگی روابطی بین داده‌ها ایجاد کنیم؛ تا در آن، عملکرد جامع در تمامی مدل داده‌ای تحلیل شود. سوما اینکه، ما می‌توانیم روش‌های کاملا اتوماتیک شکل‌گیری و بارگیری اطلاعات را بدون استفاده از VBA و ماکروها ایجاد نماییم. پس ما می‌توانیم به پایگاه‌های اطلاعاتی وصل شویم، آن اتصالات را حفظ نماییم؛ و سپس جریان کل داده‌ها را از طریق کل مدل و کل فرایندمان به معنای واقعی کلمه فقط با کلیک روی یک دکمه تماشا و بروز کنیم. و در آخر یعنی مورد چهارم، ما می‌توانیم اندازه‌گیری‌های محاسباتی را با استفاده از ابزار تحلیل داده‌ها تعریف نماییم؛ که نوعی زبان فرمول نویسی است؛ که به عنوان DAX شناخته می‌شود. بنابراین همانند آنچه تاکنون به آن عادت کرده‌اید؛ ما دیگر نیازی به استفاده از این فرمول‌های شبکه ای سلول A1 اکسل نداریم. ما می‌خواهیم از طریق ابزار DAX با مدل داده‌ای خود ارتباط برقرار نماییم. آنها انعطاف پذیرتر و قدرتمندتر هستند؛ و هنگام کار با پاورپیووت براحتی قابلیت جابه‌جایی دارند. پس در این کتاب در مورد این‌ها کمی عمیق‌تر شده و یکی یکی به آنها می‌پردازیم. و به منظور ملموس‌تر کردن آنها احتمالا تعدادی نمونه و پیش‌نمایش به شما نشان خواهیم داد.

شماره یک، میلیون‌ها داده را وارد و آنالیز نمایید. به این تصاویر نگاه کنید. این تصویر یک مدل داده‌ای با پنجره کوئری صفحه اکسل می‌باشد. و نشان می‌دهد که کمتر از 25 میلیون ردیف داده را بارگذاری کرده‌ایم. پس از خود بپرسید آخرین باری که 25 میلیون ردیف داده را در اکسل بارگذاری کرده‌اید چه وقت بوده است؟! و اگر هرگز تا کنون از ابزارهای پاورکوئری و پاور پیووت استفاده نکرده‌اید، احتمالاً پاسخ شما هیچوقت خواهد بود!!! پس زیبایی این به همان است. هنگامی که شما توسط پاورکوئری به داده‌ها متصل می‌شوید؛ و آنها در مدل داده‌ای اکسل بارگذاری می‌کنید، این داده‌ها در واقع فشره شده و در حافظه ذخیره می‌شوند.

فهرست مطالب کتاب

فصل اول: پاورکوئری

مقدمه

فایل‌های کتاب و شروع عملیاتی

پاورکوئری

معرفی پاورکوئری

محل  پاورکوئری در نرم‌افزار

محیط ویرایش‌گر پاورکوئری

نحوه بارگذاری داده‌ها در محیط پاورکوئری

ابزارهای موجود در ویرایشگر پاورکوئری

ابزارهای متنی در ویرایشگر پاورکوئری

ابزارهای عددی در پنجره ویرایشگر پاورکوئری

ابزارهای تاریخ و زمان در ویرایشگر پاورکوئری

ساخت تقویم با فرمت جالب و گسترش یافته

اندیس‌گذاری در پاورکوئری

گروه‌بندی  و تجمیع داده‌ها

تغییر و ویرایش کوئری‌ها

نحوه تجمیع کوئری‌ها (ابزار Merge)

نحوه تجمیع کوئری‌ها (ابزار Append)

نکات مهم و کاربردی در پاورکوئری

تغییر شکل جداول کوئری با ابزارهای Pivot و Unpivot

 

فصل دوم: مدل‌سازی

مدل‌سازی داده‌ها در اکسل

نکات مهم نرم‌افزاری

معرفی مدل داده‌ای در اکسل

مقایسه نمای داده‌ای و نمای نموداری

نرمال‌سازی پایگاه داده

مقایسه جداول جستجو و داده‌ای

ارتباطات بین جداول در مدل

ایجاد ارتباط بین جداول

مدیریت روابط بین جداول

روابط فعال و غیر فعال

کاردینالیتی

ارتباط چندگانه

فیلتر کردن داده‌ها

مخفی کردن فیلدها

تعریف سلسه مراتب

نکات ضروری در مدل‌سازی داده‌ها

نتیجه در مدل‌سازی داده‌ها

 

فصل سوم: توابع DAX

آشنایی با نکات اولیه فصل

یادآوری نکات مرتبط با نرم‌افزار

معرفی پاورپیوت

تفاوت جدول محوری معمولی و جدول پاورپیووت

معرفی زبان DAX

ستونهای محاسباتی

ایجاد شاخص‌ها در DAX

شاخص‌های ضمنی و آشکار

ایجاد شاخص‌های آشکار

مفهوم فیلتر

قدم به قدم تا نمایش فیلتر

مقایسه‌ای جالب

توابع متدوال DAX و دسته‌بندی آنها

توابع ریاضی و آمار

توابع شمارش

توابع منطقی در DAX

 

گردآورندگان:

دکتر سجاد شکوهیار

عضو بنياد ملی نخبگان

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی

معاون پژوهشی دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه بهشتی

فارغ التحصیل ممتاز هر سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری مهندسی صنایع از دانشگاه امیر کبیر

مشاور و مدرس دوره‌های تخصصی مهندسی صنایع

مشاوره هوشمندی كسب و کار و سيستم‌های اطلاعاتی هوشمند سازمانی در صنعت

مشاور فناوری اطلاعات و سيستم های اطلاعاتی در صنعت

برگزاری صدها دوره تخصصی با موضوعات مختلف در رشته مهندسی صنایع برای شرکت‌ها، سازمان‌ها و موسسات مختلف آموزشی در سطح کشور

 

مهندس محمد سوری

کارشناسی مهندسی صنایع- تولید صنعتی

کارشناسی ارشد مهندسی صنایع- سیستم‌های اقتصادی اجتماعی

موسس و مدیر سایت دانشگاه اکسل

برگزاری دوره اکسل از مقدماتی تا پیشرفته در مجتمع فنی تهران (میرداماد)/ فرهنگسرای فناوری اطلاعات/ جهاد دانشگاهی تهران

عضویت در انجمن (اینترنتی) اکسل ایران

همکاری با شرکت‌های خصوصی برای انجام پروژه‌های اکسل

نحوه ارسال

خریدهای ثبت شده روزکاری بعد، تحویل پست می‌شود؛ و در بازه 3 تا 7 روزکاری به دست شما عزیزان می‌رسد.

قابل توجه عزیزان هزینه پست به صورت رایگان بوده و شما مهمان سایت دانشگاه اکسل خواهید بود.

هدیه سایت دانشگاه اکسل به خریداران کتاب

علاوه بر ارسال پستی رایگان کتاب، برای عزیزانی که کتاب را خریداری نمایند. هدیه‌ای از طرف سایت دانشگاه تقدیم می‌گردد. این هدیه، کد تخفیف 50 درصدی، برای خرید دوره 850 دقیقه‌ای “365 روز با اکسل 2019” خواهد بود. در این محصول آموزشی، که در فهرست محصولات سایت موجود می‌باشد؛ 850 دقیقه به آموزش نرم‌افزار قدرتمند اکسل از پایه تا پیشرفته پرداخته‌ایم.

فایل‌های تمرینی کتاب

فایل‌های کتاب برای تمرین شما عزیزان در کنار مطالعه مطالب کتاب در همین صفحه بارگذاری شده است. که می‌توانید آنها را از همین صفحه دانلود کرده و استفاده نمایید. خوشحال می‌شویم ما را از نظرات ارزشمند خود بهره‌مند کنید.

دم همتون گرم!